fbpx
Skip to content Skip to footer

Kiedy masaż może zaszkodzić?

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się kiedy masaż może zaszkodzić?

Otóż muszę Was zawieść , gdyż odpowiedź na to pytanie jest jak najbardziej twierdząca. Masażu, wbrew popularnemu przekonaniu nie można wykonać w każdych okolicznościach. Jako bodziec mechaniczny skierowany na powłokę skórną, mięśnie, okostną, torebki i więzadła stawowe, wywołuje w organizmie człowieka liczne zmiany i reakcje o charakterze miejscowym i ogólnym. Pod pojęciem reakcji miejscowych rozumie się zmiany powstające bezpośrednio w masowanych tkankach, natomiast zmiany ogólne wywoływane są drogą odruchową w układach: krążenia, nerwowym, wewnątrzwydzielniczym i innych. Reakcje naszego ustroju na masaż są w większości znane, natomiast nie zawsze dostatecznie poznane mechanizmy ich działania. Dlatego czasem trudno je w pełni kontrolować i sterować nimi w zależności od konkretnych potrzeb.

Nasze rozważania na ten temat zaczniemy od przybliżenia istotnych reakcji organizmu tj. ze strony układów wywołanych działaniem masażu. Następnie przejdziemy do konkretnych przykładów przeciwwskazań do masażu. W przypadku niezastosowania do tych zaleceń, odpowiedzią naszego organizmu może być złe samopoczucie, pogorszenie aktualnego stanu choroby, a w najgorszym przypadku ciężkie powikłania. Przypadek zgonu z powodu wykonanego masażu nie został potwierdzony. Jednakże w historii kręgarstwa istnieje kilka przypadków potwierdzonej śmierci w wyniku niedotlenienia mózgu. Miało to miejsce po  ,,nastawianiu” kręgów szyjnych przy jednoczesnej (niesprawdzonej przez kręgarza) niedrożności tętnic szyjnych. (Dla jasności nikogo nie straszę, zachęcam do przestrzegania zasad i edukowania się w tym temacie – m.in. przy pomocy poniższej lektury, do której serdecznie zapraszam 😉 ).

Reakcje organizmu na masaż

Podwyższenie temperatury skóry.

Pod wpływem mechanicznego tarcia, jakie występuje w czasie masażu dochodzi do czynnego przekrwienia masowanego obszaru skóry, tkanki podskórnej i mięśni. Temperatura powierzchniowa wzrasta przeciętnie o 1,5 – 1,8 stopnia Celsjusza.

Zwiększenie szybkości przepływu krwi.

Masaż powoduje mechaniczne przepychanie krwi z naczyń włosowatych i większych naczyń żylnych w kierunku dosercowym. W następstwie tego wzrasta szybkość odprowadzania krwi w naczyniach włosowatych (kapilarach) i w całym układzie krwionośnym. Poprawia się ukrwienie tkanek i narządów wewnętrznych. Naczynia włosowate zawierają wprawdzie tylko ok. 10% całkowitej objętości krwi krążącej, ale spełniają zasadniczą rolę w wymianie komórkowej. Poprzez ścianki naczyń włosowatych zachodzi cały proces wymiany związków pomiędzy krwią a tkankami. Masaż zatem przyspiesza procesy wymiany materii w całym organizmie.

Masaż powoduje szybsze dostarczenie tkankom masowanego odcinka substancji odżywczych, takich jak: glukoza, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, a przede wszystkim tlen. Odbywa się to na zasadzie filtracji.

Ułatwienie wymiany tkankowej.

W kapilarach przytętniczych. Z drugiej strony następuje szybsze usuwanie zbędnych produktów przemiany materii głównie mleczanów i dwutlenku węgla, których resorpcja do krwi odbywa się z kolei w kapilarach przyżylnych. Istotnym czynnikiem jest także uaktywnienie pracy układu limfatycznego — intensyfikacja odpływu chłonki z przestrzeni międzykomórkowych. Przyśpieszenie przepływu chłonki w dużym stopniu pogłębia proces usuwania z organizmu zbędnych metabolitów — już w trakcie masażu stwierdza się wzrost ich stężenia we krwi.

Otwarcie się dodatkowych naczyń włosowatych.

Masaż, poza opisanymi wyżej zjawiskami, powoduje dodatkowo otwarcie się w 1 mm2 przekroju poprzecznego mięśnia – 800 do 1400 dodatkowych naczyń włosowatych (zależnie od masowanej części ciała), które w stanie spoczynku są niedrożne. Dla porównania – w mięśniach niepracujących liczba czynnych kapilarów w 1 mm2 poprzecznego przekroju wynosi 30 do 270, a w czasie intensywnego wysiłku może osiągnąć wartość 2500, a nawet 3600. Zjawisko to w jeszcze większym stopniu ułatwia wymianę tkankową.

Zmiana ciśnienia krwi tętniczej.

Zwiększony przepływ krwi przez dużą liczbę naczyń włosowatych, występujący podczas masażu większych obszarów ciała, powoduje zmniejszenie się ciśnienia w naczyniach tętniczych. Regulacja ciśnienia krwi tętniczej w organizmie zależy od tzw. naczyń oporowych, czyli małych tętniczek, których praca do pewnego momentu polega na tym, że rozszerzają się w rejonach wzmożonego zapotrzebowania na tlen, a zwężają się w innych częściach ciała. W ten sposób pojemność krwi odpływającej ze zbiornika tętniczego nie ulega zmianie. W przypadku równoczesnego otwarcia się większej liczby naczyń oporowych wyżej przedstawiony mechanizm już nie skutkuje i ciśnienie w zbiorniku tętniczym systematycznie obniża się. Ma to istotne konsekwencje dla całego układu krążenia i całego organizmu.

Podniesienie wydajności pracy serca.

Na skutek obniżenia ciśnienia krwi, za pośrednictwem baroreceptorów wychwytujących takie zmiany, uruchamiane są mechanizmy kontrolne układu krążenia, które intensyfikują pracę serca. Zwiększa się pojemność minutowa serca i siła skurczu mięśnia sercowego, przy czym częstotliwość skurczu obniża się, praca serca jest więc bardziej ekonomiczna i wydajna.

Aktywizacja pracy nerek.

Ilość krwi przepływającej przez nerki znacznie wzrasta, co poprawia ich czynność filtracyjną. Skutkiem tego jest zwiększona ilość wydalanych z moczem substancji powstających w wyniku procesów metabolicznychni innych elementów zaśmiecających organizm.

Wzmożone działanie histaminy.

Pod wpływem mechanicznego działania masażu, a także podwyższenia temperatury, wzmaga wydzielanie szeregu związków (bradykininy, adenozyny, choliny), a w szczególności histaminy — hormonu tkankowego zawartego w tzw. komórkach tucznych, znajdujących się m. in. w skórze właściwej. Histamina wraz z pozostałymi związkami uwalniana jest do krwi i wpływa na jeszcze większe rozszerzenie się naczyń włosowatych, a tym samym zwiększenie ich przepuszczalności.

Zmniejszenie się obwodów mięśniowych.

Masaż powoduje zmniejszenie się powierzchni poprzecznego przekroju mięśnia, co jest równoznaczne ze zmniejszeniem się obwodów mięśniowych mierzonych na powierzchni skóry. W czasie pracy o charakterze dynamicznym wzrastają obwody zaangażowanych mięśni. Wynika to z występowania zastoju żylnego oraz gromadzenia się w mięśniach produktów spalania i substratów energetycznych. Można więc przypuszczać, że wzrost obwodów mięśniowych w czasie wysiłku zależy od wielkości wykonywanej pracy. Powrót obwodów do stanu spoczynkowego może oznaczać pewne unormowanie przemian metabolicznych. Po treningu obwody zaangażowanych mięśni mogą wrosnąć nawet do 2 cm (np. mięśni uda) i utrzymują się przez kilka godzin. Wykonanie masażu powysiłkowego obniża obwód do wartości wyjściowej już po około dwóch godzinach.

Obniżenie tonusu mięśniowego.

Stwierdzono po masażu wyraźne obniżenie się powysiłkowego napięcia, czyli tonusu mięśniowego (dwu-, trzykrotnie w porównaniu z biernym wypoczynkiem). Związane jest to m. in. z podwyższeniem temperatury w masowanych tkankach oraz z mechanicznym oddziaływaniem na receptory czucia głębokiego (proprioreceptory) zlokalizowane w brzuścach i ścięgnach mięśniowych. Receptory te reagują na mechaniczną stymulację w trakcie wykonywania masażu, a szczególnie na techniki rozciągające włókna mięśniowe i ścięgniste.

Odruchowe działanie masażu.

Masaż oddziaływując na eksteroreceptory (receptory czucia zewnętrznego) zawarte w skórze oraz proprioreceptory (receptory czucia głębokiego), znajdujące się w mięśniach, ścięgnach i stawach, inicjuje wysyłanie bodźców nerwowych docierających drogami aferentnymi (dośrodkowymi) do ośrodkowego układu nerwowego, który jest koordynatorem wszelkich przemian toczących się w organizmie i poprzez układ wegetatywny reguluje działanie wszystkich narządów wewnętrznych. Tak więc masaż pobudzając pośrednio ośrodkowy układ nerwowy, powoduje w następstwie, drogą odruchową, szereg reakcji w organizmie, w wyniku których, ogólnie mówiąc, cały ustrój zmierza do normalizacji swoich czynności. Masaż zatem może na drodze odruchowej wpływać na pracę narządów wewnętrznych. Zjawisko to wykorzystuje się w masażu segmentowym. Odpowiedzią na pobudzenie centralnego układu nerwowego jest proces ośrodkowego hamowania. Dlatego drażniąc (stymulując) receptory, znajdujące się w częściach ciała, które nie biorą bezpośrednio udziału w danej pracy fizycznej, można wywołać procesy hamowania w innym miejscu kory mózgowej. Uzyskuje się w ten sposób uspokojenie działania całego ośrodkowego układu nerwowego.

Przyspieszenie wypoczynku po wysiłku fizycznym.

Wyżej opisane reakcje wzmagają procesy odnowy w tych strefach kory mózgowej, które w pierwszej kolejności brały udział w określonym wysiłku. Sprzyja to ogólnemu wypoczynkowi, gdyż zaangażowane w pracę komórki mózgowe, w wyniku tego mechanizmu, szybciej się regenerują, co tym samym stabilizuje funkcje całego aparatu wykonawczego. Następstwem korzystnego wpływu masażu na ośrodkowy układ nerwowy jest wysyłanie normalizujących bodźców do mięśni, gruczołów wydzielania wewnętrznego i innych narządów.

Usprawnienie przewodzenia bodźców nerwowych w synapsach.

Zmęczenie po wysiłku fizycznym wywołane jest nie tylko zmianami biochemicznymi w samych włóknach mięśniowych, ale także spowolnieniem przesyłania bodźców nerwowych zarówno w drogach aferentnych, jak i eferentnych. Osłabienie przekazywania impulsów odbywa się przede wszystkim w obrębie synaps międzyneuronalnych i neuronalno-mięśniowych. Do podstawowych neuroprzekaźników (mediatorów) w synapsach należą: acetylocholina, dopamina i noradrenalina. W wyniku wzmożonego bodźcowania w czasie wysiłku fizycznego może nastąpić obniżenie zasobów mediatorów (przewaga uwalniania nad produkcją) czy nadmierne ich stężenie (które doprowadza do przedłużania się czasu depolaryzacji), a tym samym opóźnienie impulsu nerwowego. Wydłuża się czas reakcji. Masaż niweluje to niekorzystne zjawisko, powodując w pewnym sensie „odblokowanie” przewodzenia impulsów w synapsach, co oznacza m. in. poprawę czasu reakcji prostej oraz koordynację mięśniowo-nerwową.

PRZECIWWSKAZANIA DO WYKONYWANIA MASAŻU KLASYCZNEGO

Prowadząc praktykę masażysty należy zdawać sobie sprawę, w jakich sytuacjach — chorobach, dolegliwościach, masaż przynosi niekorzystne skutki. Zdarza się, że osoba zgłasza się ze wskazaniem do wykonania zabiegu, ale ze względu na inne schorzenia zabieg ten może pogorszyć stan pacjenta. Dlatego też, tak istotne jest przeprowadzenie, na wstępie wywiadu, w celu określenia ewentualnych przeciwwskazań.

Podstawowe przeciwwskazania to:

  • stany zapalne ogólne (objawy – gorączka, powiększenie węzłów chłonnych)
  • stany zapalne miejscowe (objawy okolicy, zaczerwienienie, obrzęk, ból);
  • wczesne stany pourazowe:
  • złamania kości,
  • skręcenia, zwichnięcia stawów,
  • naderwania, zerwania mięśni, ścięgien
  • rany (urazy z uszkodzeniem skóry i lub głębiej położonych tkanek),
  • wylewy pourazowe i wewnątrzstawowe i wewnątrzmięśniowe,
  • wczesne stany pooperacyjne
  • choroby skóry, którym towarzyszą: wypryski, egzema, pęcherze, zmiany czyrakowate, liszaje, przerwanie ciągłości tkanki;
  • choroby zakaźne
  • nowotwory
  • choroby narządów jamy brzusznej i miednicy mniejszej: wrzody żołądka i dwunastnicy, kamica wątrobowa i nerkowa, choroby jelit przebiegające z owrzodzeniami, krwawieniami (przeciwwskazanie dotyczy masażu powłok brzusznych)
  • ciąża, menstruacja (przeciwwskazanie do masażu powłok brzusznych);
  • choroby układu krążenia : zakrzepowe zapalenie żył, żylaki, zaawansowana miażdżyca, zapalenie naczyń limfatycznych;

• masażu nie powinno się wykonywać również bezpośrednio po obfitym posiłku, po intensywnym wysiłku fizycznym oraz po silnym zabiegu termicznym

Kiedy masaż może zaszkodzić?

Podsumowując treść napisaną wyżej: Masaż może zaszkodzić ALE tylko w przypadku nie zastosowania się do zasad, których należy przestrzegać.

Pacjenci zobligowani są do zapoznania się z przeciwskazaniami przed zabiegiem, natomiast terapeuta powinien przeprowadzić wywiad zdrowotny z pacjentem w momencie świadczenia usługi.

Osoby nie mające przeciwskazań do korzystania z form masażu nie powinny się niczego obawiać, a jeśli w trakcie zabiegu coś staje się niepokojące – niezwłocznie poinformować o tym masażystę.

Po masażu zaleca się odpoczynek i napicie się szklanki wody.

Zawsze w przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy konsultować się z lekarzem.

Bibliografia :

Tomasz Podgórski „Masaż klasyczny”

Leave a comment

subskrybuj i śledź promocje

Subskrybuj i śledź promocje