Czy interesowaliście się kiedyś tak bardzo marginalizowanym a istotnym narządem jakim jest tarczyca ? Jeśli tak to czy zastanawialiście się czy w jej obrębie można wykonać masaż ? Jak i w jakim celu ? Na te i wiele innych pytań znajdziecie odpowiedź w poniższym artykule, zaczynając od skupienia Waszej uwagi na jednym z największych gruczołów wydzielania wewnętrznego w naszym organizmie, czyli tarczycy właśnie. Zapraszam do lektury 🙂
Czym jest i jakie funkcje pełni tarczyca ?
Gruczoł tarczowy (glandula thyroidea) lub tarczyca należy do gruczołów wydzielania wewnętrznego; składa się z dwóch płatów bocznych — prawego lewego, oraz części środkowej, tzw. węziny. Tarczyca objęta jest osłonką łącznotkankową, która składa się z leżącej do wewnątrz torebki włóknistej oraz na zewnątrz luźnej powięzi tarczowej. W obrębie powięzi tarczowej na tylnej stronie płatów bocznych leżą gruczoły przytarczyczne.
Z torebki wnikają do tarczycy przegrody łącznotkankowe, tworząc jej zrąb, w którego obrębie leżą pęcherzyki wypełnione koloidem zawierającym hormony tarczycy trójodotyroninę i tyroksynę. Hormony te warunkują prawidłowy wzrost oraz prawidłowy rozwój i dojrzewanie organów wewnętrznych (przede wszystkim tkanki kostnej i mózgu).
Gruczoły przytarczyczne (glandulae parathyroideae), zwane też przytarczycami, leżą na powierzchni tylnej płata bocznego tarczycy w pobliżu jego brzegu tylno-przyśrodkowego. Występują zwykle w liczbie czterech, tworząc dwie pary gruczołów przytarczycznych: górną i dolną. Ich czynność polega na wydzielaniu do krwi parathormonu, który reguluje gospodarkę wapnia i fosforu. Usunięcie tych gruczołów powoduje obniżenie stężenia jonów wapnia i podwyższenie stężenia fosforu we krwi. W wyniku powyższych zaburzeń dochodzi do pogorszenia pobudliwości układu nerwowego i mięśniowego. Stan ten, zwany tężyczką (tetania), objawia się silnymi i długotrwałymi kurczami mięśni szkieletowych i oddechowych, które mogą spowodować śmierć chorego wskutek uniemożliwienia oddychania.
Jeśli już znamy anatomię oraz podstawowe funkcje tarczycy, w takim razie w jakim celu mielibyśmy wykonywać w tym obrębie masaż ? Jak wykonać masaż tarczycy?
Otóż najczęstszym powodem jest zabieg w tej okolicy.
Tyroidektomia – co to ?
Operacja, podczas której chirurg usuwa całość lub część gruczołu tarczowego. Aby uzyskać dostęp do tarczycy, chirurg musi wykonać cięcie na szyi. Wykonuje się je powyżej mostka, w odległości kilku palców nad jego górną częścią. Na miejsce cięcia wybiera się fałdę skóry lub wykonuje się je zgodnie z „ziarnem” skóry. Nazywa się to „cięciem kołnierzowym”. Większość cięć wykonywanych w ramach tyroidektomii po zagojeniu pozostawia mało widoczne blizny. Na zakończenie operacji chirurg może uznać za stosowne, aby pozostawić niewielki „dren” w szyi. Jest to mała rurka, która służy do odprowadzania płynów lub krwi z rany. Zazwyczaj jest ona usuwana pierwszego lub drugiego dnia po operacji.
W przypadku niektórych operacji na tarczycy konieczne jest usunięcie niektórych węzłów chłonnych z szyi. Brak tych węzłów w normalnych warunkach nie sprawia żadnych problemów.
Jak już się dowiedzieliśmy najbardziej istotną kwestią, którą należy się zająć po operacji tarczycy są powstałe w jej wyniku blizny. Po krótce postaram się przybliżyć Wam ten temat.
Blizna (łac. cicatrix) to widoczny defekt estetyczny powstały w wyniku urazu, a co za tym idzie do naruszenia bariery tkankowej. Istnieje wiele rodzajów blizn zależnie od stopnia uszkodzenia, a także procesu gojenia. Czas nie jest w tym wypadku naszym sprzymierzeńcem. Im później się nią zajmiemy tym blizna jest bardziej widoczna i trudniej ją usunąć. Zależy to również od obszarów ciała, a także prowadzonego trybu życia warunkującego elastyczność skóry, które posiadają zasadniczy wpływ na tempo gojenia się rany.
Warto wyróżnić 3 charakterystyczne etapy gojenia blizn:
- Pierwszy to faza zapalna, trwa od 2 do 3 dni i polegająca na wyzwalaniu reakcji zapalnej. Natężoną pracę wykonują komórki układu immunologicznego. Reakcje kaskadowe odpowiadają za powstanie skrzepu, stanowiącego naturalną barierę ochronną przed wypływem znacznej ilości krwi oraz zapobiegającemu wzmożonemu przenikaniu patogenów.
- Druga faza – proces tzw. ziarninowania trwa 6 tygodni. Wówczas wzmożona jest synteza kolagenu, co prowadzi do powstania blizny po uprzednim wypełnieniu rany tzw. ziarniną w postaci naskórka.
- Trzeci etap, najdłuższy (od roku wzwyż) określany jest mianem bliznowacenia. Tkanka ulega przebudowie zostając wzbogacona
- o kolagen. Z czasem zmienia się jej kształt, kolor oraz konsystencja. Jej powierzchni nie pokrywają mieszki włosowe ani gruczoły potowe a bliznowata tkanka łączna.
Wyróżniamy parę rodzajów blizn:
- Blizny przerostowe / hipertroficzne – rezultat oparzeń skóry
- Bliznowce / keloidy, przybierające kształt zmian guzowatych; mogą obrosnąć miejsce pierwotnego ubytku tkanki (przerost blizny), warto zaobserwować brak wizualnej ewolucji zmian z upływem czasu
- zrosty powstające w wyniku niejednolitego gojenia się; dzieję się to w wyniku włączenia tkanek położonych głębiej (w wyniku ich uszkodzenia); poszczególne warstwy tkanek tracą wówczas swoją niezależność tworząc litą nieelastyczną masę
Po krótkiej charakterystyce blizny zwróćmy uwagę czy, a jeśli tak to co możemy manualnie wykonać, aby pomóc zmienionej tkance w obrębie mostka, szyi w powrocie do prawidłowego funkcjonowania.
Wyżej wymieniony mechanizm, w którym zaburzeniu ulega przesuwalność tkankowa spowodowana blizną pooperacyjną z pewnością wymaga terapii, ponieważ może ona mieć znaczący wpływ na aspekty naszego funkcjonowania. Przykładowo nierówne obciążenia mogą skutkować poważnymi zespołami bólowymi. A co najważniejsze przy braku obecnej mobilizacji, masażu zrostów pooperacyjnych upośledzeniu podlega czucie głębokie, powstają przykurcze, pojawia i się ból w obrębie blizny, nie mówimy już o oczywistych defektach natury kosmetycznej.
Mobilizacja, masaż blizny pooperacyjnej to proces, który powinniśmy zacząć we w odpowiednim czasie. Badania wykazują, że rozpoczęcie terapii powinno nastąpić już w pierwszych dniach po zabiegu. Oddziaływujemy wówczas na okoliczne tkanki, stosując je we odpowiednim czasie oraz zgodnie z zaleceniami zabiegów fizykalnych. Blizna po szwach, a właściwie jej struktura, może zostać poddana działaniom terapeutycznym minimum 3 tygodni po wygojeniu. Zbyt wczesna interwencja może niekorzystnie wpływać na gojenie – w tym momencie można rozpocząć pracę mobilizacyjną blizny po operacji.
Wówczas wykorzystujemy techniki miękkotkankowe, tj. rozluźnianie mięśniowo–powięziowe, terapia FDM, pinopresura, masaż (np. funkcyjny), suche igłowanie czy kinesiotaping. Działając przy użyciu tych procedur terapeutycznych zależy nam na przywróceniu właściwej ruchomości poszczególnych warstw tkanek względem siebie, co pozwala uniknąć niepożądanych zmian w narządzie ruchu. Dodatkowo ma to na celu poprawę wyglądu blizny.
Pracę technikami manualnymi możemy zacząć już na etapie założonych szwów. Jednakże musimy pamiętać, że zakres zastosowanych zabiegów, intensywność i częstotliwość mamy bardzo ograniczone, gdyż zbyt szybka ingerencja odpowiada za możliwość rozejścia się blizny. (Taki rodzaj postępowania w ramach ciekawostki można wykorzystać przy mobilizacji blizny po cesarskim cięciu, po operacji cieśni nadgarstka, ale także przy mobilizacji blizny kolana czy blizny krocza po porodzie.)
Samodzielnie w domu również jest możliwość pracy ze zmienioną tkanką. Oczywiście warunkuje ją odpowiednie przeszkolenie przez terapeutę. Wówczas taki kurs mobilizacji blizny funduje nam możliwość codziennej autoterapii. Pamiętajmy oczywiście, że powinniśmy być w tym wypadku w ścisłym kontakcie ze specjalistą.
Mobilizacja blizny może przynieść wymierne korzyści dla naszego zdrowia i sprawności organizmu. Stosując ww. technik i, które są szeroko wykorzystywane w fizjoterapii przyczyniają się do poprawy przesuwalności oraz ruchomości tkanek w obszarze uszkodzenia. Pośrednio ma to bodziec w pewnym stopniu oddziałujący na cały organizm. Dochodzi wówczas do poprawienia jakości tkanki bliznowatej, a wygląd jej konsystencji oraz struktury jest znacznie korzystniejszy. Ponadto następuje istotna poprawa kolorytu, zmniejszają się dolegliwości prowokowane przez bolącą bliznę. Odpowiadamy wtedy również za spowolnienie procesu jej przerastania, zapobiegając tworzeniu się keloidu. Dzięki powyższym działaniom terapeutycznym z wykorzystaniem masażu wiodą one prym w terapii blizn.
Dla potwierdzenia rzeczywistego działania powyższych technik przedstawię Wam wyniki badań z artykułu z 2018 roku pt. „Wpływ masażu blizny na dyskomfort w obrębie szyi oraz na zmiany w głosie po operacji tyroidektomii”. W powyższym badaniu wzięło udział 45 kobiet po tyroidektomii. Został na nich przeprowadzony masaż blizny (mobilizacja) w przedziale od 4 do 12 tygodni po zabiegu. W wyniku mobilizacji wykazano znacznie lepszy powrót do zdrowia po chirurgicznym nacięciu na podstawie oceny wizualnej blizny, ułatwienia czynności mowy, łatwości połykania, a także zwiększenia ruchomości w obrębie krtani.
Poniżej zamieściłam zdjęcia prezentujące 6 najbardziej popularnych technik manualnych w pracy z blizną ( na przykładzie blizny po porodzie) :
Bibliografia :
Witold Woźniak – „Anatomia Człowieka”
S. Tiede, N. Ernst, A. Bayat i in., Basic fibroblast growth factor: a potential new therapeutic tool for the treatment of hypertrophic and keloid scars, „Annals of anatomy” 2009, nr 191